Erger je je aan je baas?
Drie stappen vanuit de cognitieve psychologie om minder energie te verliezen (niet gemakkelijk!)
Het is een belangrijke reden voor veel mensen om weg te gaan: je ergeren aan je baas. Je bent teleurgesteld omdat hij/zij A afspreekt, maar B doet, incompetent is of niet respectvol met je omgaat. Of dat allemaal tegelijk. Het risico bestaat dat je langzaam maar zeker cynisch en bitter wordt. Je kunt een andere baan zoeken. Maar als dat niet lukt of als je graag wilt blijven, kun je er ook voor kiezen om minder last te hebben van je manager. Dat vergt een radicaal andere manier van denken. In drie stappen leer je om beter om te gaan met de imperfecte werkelijkheid.
Maar het is gewoon zo, mijn collega’s denken er net zo over
Het is geen gemakkelijke oefening. Het doel is namelijk om los te komen van de waarheid zoals je die nu ziet. Dat gaat niet zomaar. De manier waarop je denkt vormt een soort snelweg in je hersenen. Je vervalt gemakkelijk in dezelfde manier van denken. In dit geval zoiets als: ‘Mijn manager zou gewoon moeten inzien wat hij/zij verkeerd doet. Het kan echt niet wat hij/zij doet. En ik ben echt niet de enige die er zo over denkt, mijn collega’s denken er net zo over’.
Waarschijnlijk heeft dit denken je niet verder geholpen. En is de kans dat je manager verandert omdat jij dat wil, niet erg groot.
Anders denken omwille van jezelf
Van belang is dat je ziet dat je hiermee aan de slag gaat omwille van jouw belang. Jij wilt je beter voelen. Minder energie verliezen, minder vaak denken aan je baas, en daardoor juist creatiever worden in de manier waarop je ermee omgaat.
De drie stappen
Stap 1: Wat voelde je?
Om je gevoel scherp te krijgen is het goed om een concrete situatie voor de geest te halen, waarbij je dat gevoel sterk hebt ervaren.
• Ik was wekenlang bezig geweest met het opstellen van dat advies en in dat overleg bleek dat hij er nog niet eens naar had gekeken.
• Ik kwam hem in de gang tegen nadat mijn moeder was overleden, maar hij zei alleen heel koel en technisch ‘gecondoleerd’ en kwam ‘s middags al met de vraag hoe het met mijn stuk stond.
• Tijdens mijn functioneringsgesprek dacht ik, net als mijn collega, een bonus te krijgen, maar die kreeg ik dus niet.
Gevoelens zijn (varianten van) bang, boos, blij en verdrietig. Wellicht denk je in dit geval alleen boos te zijn, maar mogelijk ligt er onder die boosheid een ander gevoel, dat de boosheid versterkt. Namelijk verdriet, pijn. Gekwetstheid is een combinatie van verdriet en boosheid. Frustratie lijkt daar ook op, met een sausje van machteloosheid erover. De pijnlijke kant zit hem in wat het doet met je zelfvertrouwen: je gaat je er in veel gevallen toch ook stiekem een beetje kleiner door voelen.
Stap 2: Wat dacht je opdat je je zo boos of verdrietig voelde?
Probeer per gevoel eens te onderzoeken wat je denkt. In veel gevallen zit er een onbewust ‘moeten’ in die gedachte. Probeer je gedachte daarom eens als volgt te formuleren: Hij/zij moet/mag niet…
Een paar voorbeelden om je op ideeën te brengen: Hij/zij
• mag zich niet zo bot gedragen als manager, hij/zij mag best fouten maken, maar dit kan echt niet.
• zou meer respect mogen tonen naar mensen (en misschien vooral naar mij).
• zou meer waardering mogen tonen voor alles wat ik doe.
• mag zich niet zo manipulatief opstellen.
• zou meer gebruik moeten maken van mijn adviezen (de adviesafdeling) en niet alles alleen moeten beslissen.
• zou niet zulke domme beslissingen moeten nemen.
Herkenbaar? Formuleer op basis van deze voorbeelden eens precies de gedachten die bij jou tot emotie leiden.
Stap 3: Daag jezelf uit anders te denken
Het lijkt bijna onmogelijk, want datgene wat je nu denkt voelt zo waar. Een paar voorbeelden:
• Hij/zij mag zich niet zo bot gedragen als manager, hij/zij mag best fouten maken, maar dit kan echt niet.
Hoezo mag dat niet? Hoezo niet deze fouten?
Feit is dat zolang de manager van jouw manager (of Raad van Commissarissen of Toezicht) niet ingrijpt, het blijkbaar mag. Je kunt het niet fijn vinden, maar de kans is groot dat degene is aangesteld wetende dat hij/zij niet zo empathisch was. Iedereen mag fouten maken, ook fouten die jij zelf nooit zou maken en misschien heel erg vindt. Eigenlijk zeg je: hij/zij mag wel fouten maken, maar dan moeten dat wel fouten zijn die ik oké vind. Maar feit is dat hij/zij eigen fouten maakt, waar waarschijnlijk in jouw omgeving bij nader doorvragen zal blijken dat iedereen een eigen lijstje heeft met fouten die echt niet gemaakt kunnen worden.
• Hij/zij zou meer respect mogen tonen naar mensen (en misschien vooral naar mij)/ meer waardering mogen tonen voor alles wat ik doe.
Als er ook verdriet naar boven komt, of je je gekwetst voelt, is het goed jezelf af te vragen: wat doet het met mij dat hij/zij geen respect voor mij toont op de manier waarop ik dat graag zou zien? Waarom is dat zo belangrijk? Het is goed te bedenken dat het weliswaar onpraktisch is dat nu uitgerekend jouw manager niet respectvol of waarderend met je omgaat, maar dat is nog geen reden het ook inhoudelijk serieus te nemen. Je hebt in je leven al honderden, wellicht duizenden malen feedback gehad in allerlei vormen. Waarom neem je deze feedback van iemand waar je zelf nogal kritisch over bent, nu opeens zo serieus?
• Hij/zij zou meer gebruik moeten maken van mijn adviezen en niet alles alleen moeten beslissen
Hoezo zou hij/zij er meer gebruik van moeten maken? Gegeven de rolverdeling is het aan hem of haar jouw informatie te wegen en te kiezen er al dan niet gebruik van te maken. Dat is waarschijnlijk zelfs waar hij/zij voor is ingehuurd; om niet naar iedereen te luisteren, maar een onafhankelijk standpunt in te nemen. Misschien vind jij die balans helemaal scheef, maar laten we wel eerlijk zijn: zeker weten doe je het ook niet. Er zijn enorme fouten voorkomen doordat leiders tegen de stroom opzwommen en hun autonome, goddelijke gang gingen (en ook zeker erge fouten maakten daardoor). Check ook of je boosheid niet wordt aangewakkerd door je gevoel van gekwetstheid en lees het stukje hierboven nog eens.
Gezonder denken
De (voor jou) gezondere gedachte zou dus kunnen zijn:
‘Hij zij/mag het zo aanpakken als het hem/haar goed dunkt, binnen de grenzen van de hier gestelde regels. Ik vind dat niet fijn, maar het helpt me niet er teveel mee bezig te zijn. De kans dat de ander tot inzicht komt als gevolg van mijn boosheid, moet ik niet overschatten. Als ik dat eerder heb geprobeerd, is het goed nu een andere strategie te hanteren om er minder last van te hebben. Ik kan het gedrag proberen te accepteren door er argumenten bij te zoeken die voor mij werken, zoals: hij/zij is het vak nog aan het leren, is er mogelijk voor ingehuurd of zit nu eenmaal zo in elkaar. En dan kijken naar hoe ik daar in praktische zin zo min mogelijk last van hoef te hebben: door minder samen te werken met diegene, meer projecten buiten de deur te doen, te onderzoeken of ik aan iemand anders kan rapporteren. Maar ook door tijdens een overleg te luisteren naar dat irritante gedrag en rustig door te ademen. Je te realiseren dat ik het kan verdragen’.
Maar het gaat om de manier waarop…
Je eigen gedachten veranderen is, zoals gezegd, niet eenvoudig. Je overtuigingen voelen heel erg ‘waar’ aan. Laat jezelf niet om de tuin leiden door gedachten als: ‘maar het gaat om de manier waarop’. Want dan zeg je eigenlijk: hij/zij mag wel fouten maken, maar alleen op de manier waarop ik het goed vind. Anders denken en jezelf minder laten raken is een lastige klus, maar wel een die veel kan opleveren. Niet alleen met deze manager, maar ook in allerlei andere situaties.
Een kwestie van training
Jezelf de nieuwe gedachten eigen maken, dat gaat niet zomaar. Je komt gemakkelijk weer op de snelweg terecht van je oude overtuigingen. Schrijf je gezondere gedachten op, oefen er bewust mee. Beschrijf concrete situaties, hoe je je voelde en wat je dacht. En hoe je er anders over zou kunnen denken. Zie hoe je langzaam een ventweg kunt creëren naast de snelweg, die je gedachten tot nu toe vormden over dit onderwerp.
Leren je hoofd koel te houden is iets anders dan lijdzaam dragen
Accepteren dat de ander zo is zoals hij/zij is, wil nog niet zeggen dat je geen pogingen meer kunt ondernemen om de situatie te veranderen. Doel van de hierboven beschreven methode is om je te helpen logischer te denken en minder negatieve emoties te ervaren. Juist als je minder gefrustreerd of gekwetst bent, ben je vaak beter in staat creatiever naar de situatie te kijken. Oplossingsrichter te werk te gaan. Door op zoek te gaan naar relevante bondgenoten bij voorbeeld. Het helpt je je hoofd koel te houden. Dat lukt niet door alleen maar tegen jezelf te zeggen dat je het je niet zo moet aantrekken. Daar heb je echt nieuwe gedachten voor nodig.
Het moet voelen als de beste deal voor nu
Van belang is dat je ook blijft werken aan je eigen loopbaanonderhoud. Dat je nooit afhankelijk wordt en moet blijven, alleen maar omdat je geen ander perspectief ziet. De clou is dat je tegen jezelf kunt zeggen: ’Ik kies hiervoor omdat ik mijn werk leuk vind en het, ondanks deze manager, nog voelt als een goede deal. Niet perfect, maar voor nu, de beste. Maar als dat niet meer zo voelt, kan ik weg gaan’.
Worstel je met jouw frustraties in je werk en kom je niet op gedachten die je helpen wat minder emotie te ervaren? Mail dan naar info@loopbaanonderhoudsgroep, met een korte beschrijving van je situatie. Dan denk ik graag met je mee.