Een baan vinden met AD(H)D: zo vergroot je de kans dat het past!

Als je AD(H)D hebt, heb je het waarschijnlijk niet gemakkelijk op het terrein van werken. De kans is groot dat je bovengemiddeld veel kritiek krijgt, vaak van baan verandert en onder je niveau werkt. Misschien heb je de neiging om na de zoveelste tegenvaller te zoeken naar ‘iets simpels’, maar in een baan onder je niveau is de kans van slagen niet persé groter. Beter is het, om gericht te sturen in de richting van banen waarin je minder last hebt van de dingen waar je niet goed in bent en je kwaliteiten zoveel mogelijk kunt benutten. Prettig werk vergt aandacht rondom 3 thema’s: mildheid, bewust schaven en zelfkennis.

Mildheid: zoals je met je kind om zou gaan
Veel mensen met AD(H)D hebben een laag zelfbeeld. Ze stuiten vaak op onbegrip: als ze zaken zijn vergeten, kwijt zijn of te laat komen, krijgen ze vaak te horen dat ze lui of chaotisch zijn. Dat is een gegeven: waar kinderen soms (ook lang niet altijd) kunnen rekenen op begrip van mensen, die bekend zijn met AD(H)D, is dat in het werk zelden het geval. Je omgeving heeft er oordelen over en laten we wel zijn, soms ook gewoon last van. Sommige bureaus op het vlak van AD(H)D hebben het over de schoonheid van het verschil, maar in het dagelijks leven levert het vooral gedoe op. Het accepteren van het gegeven dat je (een vorm van) AD(H)D hebt, is al heel wat. In plaats van jezelf te veroordelen, zou het mooi zijn als je jezelf kunt benaderen zoals je dat met je kind zou doen: liefdevol, accepterend en helpend.

Blijven schaven: benut de harde leerervaringen
Leren gaat schoksgewijs: zeker als je AD(H)D hebt, is een zekere mate van ellende nodig om gemotiveerd te zijn om stappen te zetten. Je examen missen omdat je je verslapen hebt, je autosleutels echt niet meer terugvinden en dan tot de ontdekking komen dat de reservesleutels ook al een tijd weg zijn: het zijn van die momenten waarop het opeens wel lukt om een nieuw systeem te beginnen. Met idee: ‘Dit wil ik echt nooit meer’, lukt het wél om een extra alarm op de wekker met te zetten of een rekje op te hangen en daar ook echt je sleutels aan te hangen. Tips van anderen werken niet omdat je er zelf gemotiveerd voor moet zijn. Maar wat wel kan is dat je je ervaringen bewust benut, je je momenten van frustratie cultiveert. Je leertempo daarmee wat versnelt, wetende hoe het werkt bij jou.

Slim sturen op zelfkennis
Het is natuurlijk voor iedereen van belang om je kwaliteiten en beperkingen te kennen als je een baan zoekt en te snappen wat jou energie geeft, maar als je AD(H)D hebt, toch meer. Je bent, gemiddeld genomen, gevoeliger voor kritiek, sneller verveeld en vooral sterk in wat je graag doet. Bepaalde zaken krijg je ook echt niet voor elkaar. Sta daarom eens stil bij de volgende vragen:

1. Wat is jouw kracht? Wat zijn de beperkingen waarmee jij te maken hebt? Misschien helpt dit lijstje om je kwaliteiten en tekorten eens scherp te krijgen (natuurlijk ben je nog veel meer dan alleen die persoon met AD(H)D, dus denk vooral ook verder:
• Veel voorkomende kwaliteiten: improvisatievermogen, overtuigingskracht, out of the box denken, creatief/kunstzinnig, snel de hoofdlijnen kunnen pakken, intuïtie benutten, autonoom kunnen werken, gedrevenheid, opstarten van zaken, oplossend vermogen, omgaan met druk en spanning
• Waar je mogelijk moeite mee hebt: zaken afmaken, details zien, feitenkennis onthouden, tact/diplomatie, volgens de regels werken, je voegen naar een manager, het overzicht behouden, planmatig werken, alert blijven (niet in slaap vallen als iets niet je echt boeit, gelijkmatigheid qua humeur.
2. Welke kennis en ervaring heb je in huis?
3. Wanneer ben je op je best? Wat voor omgeving, wat voor mensen om je heen of juist alleen?
4. Waarvoor zou je jou moeten inhuren?
5. Wat kun je beter niet doen?
6. Wat ben je in de loop van de tijd beter gaan doen?
7. Wat deed je graag als kind? Zie ook het artikel: www.loopbaanonderhoudsgroep.nl...
8. Wanneer ervaar jij een flow? / kost het je helemaal geen moeite je te concentreren?
9. Waar ben je trots op?
10. Als alles ideaal zou zijn, hoe zou je werkdag er dan uitzien?

Bovengemiddeld slimme collega’s
Probeer een vertaalslag te maken naar een rijtje criteria: waar wil je op sturen? Welk lijstje opties wil je beter onderzoeken? Maak een vertaalslag naar mogelijke banen of branches: het avontuurlijke waar jij dol op was als kind, vind je misschien ook terug bij een baan binnen de politie of in de ambulante psychiatrische zorg. Scrol door vacatures heen, spreek met mensen. Voor veel mensen met AD(H)D geldt dat ze vaak goed zelfstandig kunnen werken, daar veel beter in tot hun recht komen dan in een team. Veel ADD ers zijn bovengemiddeld intelligent en zien vaak allerlei verbetermogelijkheden, maar hebben niet het geduld daar anderen in te begeleiden en het procesmatig aan te pakken. Een baan waarin je veel eigen regelmogelijkheden hebt, past vaak goed. Een omgeving met andere bovengemiddeld slimme collega’s helpt ook om je niet teveel te ergeren en zelf ook genoeg op je tenen te moeten lopen en je zo niet te vervelen.

Waar komen mensen met AD(H)D zo in terecht?
Om je een idee te geven, een aantal voorbeelden:
• Bedrijfsleider van een vestiging/een eigen bedrijf/directeur ((met administratieve achtervang
• Ontwerper/ kunstenaar
• Gezinscoach/ (ambulante)hulpverlener/ crisisopvang
• Ambulancemedewerker/brandweer/politie
• Sportdocent
• Leger/marine
• Horeca/catering
• Spreker/trainer/motivator/schrijver
• Sales (met overzichtelijke verkooptrajecten)

Te laag vliegen maakt het vaak juist lastiger
Als je AD(H)D hebt, is het nog belangrijker dan anders, dat je voorkomt dat je teveel aangesproken wordt op zaken waar je niet goed in bent en dat je je kwaliteiten kunt benutten. De omgeving /rol die je hebt, maakt enorm veel uit of je succes kunt hebben. Blijf sturen op een omgeving waarin je ‘de wind mee hebt’, omdat datgene waar je goed in bent waardering krijgt, juist nodig is. Je er de positie mee kunt krijgen, die maakt dat je sterker staat. Juist als je te laag vliegt, is er weinig ruimte voor ondersteuning en kun je weinig van je nadelen compenseren door je talenten.

Je hebt verschillende typen AD(H)D. Het drukke, impulsieve type (AD(H)D) of de meer dromerige, vergeetachtige variant (ADD). Iemand met AD(H)D is in feite meer een jager (snel, alert, met energiepieken) dan een boer, die planmatig en geduldig te werk gaat. Ander gedrag kost bovengemiddeld veel moeite.