Ambivalente ambities van én voor vrouwen
Roep niet te snel “nee”. Misschien moet je gewoon maar wél koersen op een functie in de RvB of de ministerraad.
Sinds 2017 is het aandeel vrouwen in de tweede Kamer behoorlijk gedaald; van 60 naar 49. Dat is 32%. Van de 16 ministers zijn er nu 6 vrouw. Een vrouwelijke minister president had Nederland nog nooit. Ook in het bedrijfsleven zien we een neergaande trend: in de top van organisatie is het aandeel vrouwen het afgelopen jaar gedaald van 8 naar 6%.
Deze column gaat over ambivalente ambities. Van vrouwen zelf: hun neiging om vaker dan mannen te denken dat ze nog niet toe zijn aan een volgende stap, er niet geschikt voor zijn. En de ambivalentie van beslissers: die vóór meer vrouwen in de top zijn, maar zelf helaas geen geschikte vrouwen kennen.
Kinderen van onze tijd: Swiebertje en de huishoudster
We hebben allemaal een beeld van onze kwaliteiten, mogelijkheden en verlangens. Een beeld dat voor een belangrijk gedeelte gevormd wordt door allerlei onbewuste invloeden. Hele generatie potentiële topvrouwen en beslissers over hun aanstelling keken naar Swiebertje en zagen de Swiebertje en de burgemeester die beide nooit een kopje afwasten en natuurlijk, die huishoudster die dat opgewekt voor haar rekening nam. Ze hadden moeders die zelden een echte carrière hadden en zaten op een school waar hoogstwaarschijnlijk de jongens andere complimenten kregen dan de meisjes. Elke avond zien we voornamelijk mannelijke experts die de wereld van commentaar voorzien en zien we in het journaal vaak een podium vol mannelijke wereldleiders. En mijn ervaring heeft me geleerd dat de meeste mannelijke leden van de RvB vrouwen hebben die hun werk allang hebben opgegeven, omdat dat niet te combineren bleek. Dat alles is bepalend voor ons (zelf) oordeel.
Een zichzelf versterkende knoop
Als kinderen van onze tijd oordelen we over onszelf en over de mogelijkheden van anderen. Het ontbreekt ons aan het voorstellingsvermogen van onszelf of van jou als vrouw, als krachtig leider. Het is een zichzelf versterkende knoop, vrouwen hebben in het algemeen minder vertrouwen in zichzelf en beslissers (m/v) worden onrustig van dat gebrek aan zelfvertrouwen dat toch al aansluit op hun eigen scepsis. Dat proces speelt zich niet alleen aan de top af, maar ook op middenmanagement, waar je bij voorbeeld in scholen vol vrouwelijke leerkrachten opvallend vaak een mannelijke schoolleider ziet.
Buiten de arena
Meisjes en vrouwen kiezen met hun hoge opleidingen vaak voor functies buiten de politieke of management arena: ze worden arts, rechter, beleidsmedewerker. Natuurlijk is daar niets mis mee, maar wel als ongemerkt bijna alle vrouwen deze keuze maken. En er te weinig vrouwen meesturen en dus ook meebeslissen wie er nog meer mee mogen sturen. Allerlei onderzoek wijst uit dat er een zekere massa nodig is om gehoord te worden en de regels te kunnen veranderen. Veel vrouwen die nu doorgroeien worden extra kritisch beoordeeld en bij problemen zal expliciet vermeld worden dat zij vrouw zijn. Zoals dat natuurlijk nooit bij mannen gebeurt.
Maar (een beetje meer) die arena, dat past sommige vrouwen ook wél
Helder is dat je je niet te snel uit het veld moet laten slaan door kritiek, dat je een beetje eelt op je ziel hebt en bereid bent de competitie soms aan te gaan. Of bereid bent te onderzoeken of je ertegen kunt dat je extra kritisch bekeken zult worden. Omdat je gehoord wilt worden, impact wilt hebben of je kinderen wilt laten zien dat de wereld niet alleen door mannen bepaald wordt. Het gaat om taaie, eigenzinnige vrouwen, die hun talenten willen benutten en niet aan de kant geschoven willen worden. Ook als je geen minister president of bestuursvoorzitter wilt worden (je dat nu iig denkt), kun je jezelf voornemen meer te experimenteren. Jezelf voor te nemen je hand op te steken als er een rol te vergeven is die spannend is. Uit te spreken wat je ambities zijn en groter te denken dan je gewend was te doen.
Voor vrouwen die het experiment willen aangaan twee tips:
- Voel een beetje minder. Realiseer je dat je beïnvloed bent door allerlei beelden en boodschappen. Dat jouw ambivalentie misschien ook samen hangt met angst om niet goed genoeg te zijn. Dat luisteren naar je gevoel je vaak niet in de experimentele stand zet. Dat bij elke keuze de overweging om vooral te sturen op uitproberen en het benutten van je kwaliteiten, je weer een beetje groeit in zelfvertrouwen en lef. Misschien is die politieke arena wel niet jouw ding, maar kun je niet iets dichterbij komen om het uit te proberen?
- Luister een beetje minder. Realiseer je dat jouw omgeving ook bestaat uit kinderen van hun tijd en dat ze zich vaak totaal niet bewust van hun eigen gekleurde blik. Ze zijn heel erg voor meer vrouwen die doorstromen, maar sjee, jij bent wel erg snel, je bent er gewoon nog niet aan toe. Als je wilt sturen zul je waarschijnlijk vaker kritiek moeten incasseren, tegen adviezen in moeten gaan.
Tenslotte:
Het boek dat Wouters schreef over vrouwen in de politiek: ’De Zijkant van de macht. Waarom politiek te belangrijk is om aan mannen over te laten’, staat vol tips. Voor wie ambitie heeft: lezen! Het zou wel helpen als de volgende minister president nu eens gewoon een vrouw was.