Een slechte beoordeling op je werk; een ramp of een blessing in disguise?

Je hebt een minder positieve beoordeling gehad en je hebt een ontwikkelopdracht gekregen. Of misschien is er helemaal niet gesproken over ontwikkelen en heb je het idee dat je manager je liever ziet gaan. Misschien voelt die negatieve beoordeling als een ramp, maar veel mensen geven achteraf aan er juist blij mee geweest zijn. Het hielp hen om zichzelf de juiste vragen te stellen en in actie te komen. Hieronder 6 tips om juist te handelen in deze vaak stressvolle episode van je loopbaan.

Je hoofd koel houden

Voor de meeste mensen betekent een negatieve beoordeling behoorlijk wat emotie: ongeloof en boosheid (‘jarenlang alles ok en nu één keer een conflict en alles is vergeten’), irritatie (‘nooit hoor je iets en dan opeens komt HR bij het gesprek zitten’), angst en onzekerheid (‘waar vind ik op mijn leeftijd/met mijn ervaring nog een nieuwe baan?’). Het gevoel hebben dat je het niet goed kunt doen: het is een prima basis voor een stevige burn-out. Hoe hou je je hoofd koel genoeg om overeind te blijven en de juiste dingen te doen?

De (schijnbaar) veilige vaagheid en de negatieve spiraal

Het lijkt misschien het beste er zo weinig mogelijk over te praten, het voor kennisgeving aan te nemen en je gang te gaan. Te proberen nog beter je best te doen en te hopen dat het overwaait. In veel gevallen is dat niet zo omdat het vaak schieten met hagel is, zolang je niet precies weet wat er aan de hand is. Aan je lichaam merk je vaak pas echt wat de impact is. Onbewust komt je lichaam mogelijk in de paniekstand, door veel meer onrust, minder slaap, besluiteloosheid en onzekerheid. Zo kom je in een negatieve spiraal terecht; doordat je je zorgen maakt, ga je slechter presteren en maak je je weer meer zorgen.

Zes tips om je hoofd koel te houden en juist te handelen:

• 1) Vertel jezelf het juiste verhaal. Ja, dit is niet fijn. Het is onpraktisch om juist van je manager een negatieve beoordeling te krijgen. En daar moet je iets mee. Maar een ander punt is of het ook klopt. Mogelijk heb je van alles aan te merken op je manager, ben je het vaak helemaal niet met haar of hem eens, maar neem je deze kritiek op jou opeens helemaal serieus. Daar raakt een mens onzeker van. Dus maak het niet onnodig groot. Zie je manager als een mens, die als gevolg daarvan ook niet de wijsheid in pacht heeft. Mogelijk allerlei (voor) oordelen een beperkt zicht op jou heeft. En zelfs al klopt het wel, dan nog gaat het over een klein stukje van jou. Je kunt nog altijd veel meer wel. In deze situatie met deze manager, deze context/rol; ben je dus mogelijk niet op je best. Maar als je beter weet wat jouw vruchtbare aarde wel is, kun je daarheen sturen.
  
  
  
• 2) Zorg dat je goed zicht hebt op de situatie. In veel gevallen heb je een tweede afspraak nodig om allerlei vragen te stellen, waar je vaak tijdens het beoordelingsgesprek niet aan was gekomen. Je wilt weten hoe je manager tegen je mogelijkheden aankijkt, of hij/zij potentieel in je ziet, welke opties er zijn. Maar bevraag ook anderen (betrouwbare collega’s) uit je omgeving: hebben meer mensen een negatieve beoordeling gekregen, hoe normaal is dat? Hoe is jouw reputatie bij het management volgens je collega’s/ hoe schatten zij jouw kansen in? Hoe is het anderen vergaan die een negatieve beoordeling kregen, wat kun je verwachten?
  
  
  
• 3) Je gelijk proberen te halen is vaak ongezond. Veel mensen ervaren hun negatieve beoordeling als onterecht. En vaak hebben zij ook wel (deels) gelijk. De spelregels kunnen zijn veranderd door de overname, een nieuwe manager, een nieuwe financiële situatie. De spelregels zijn, in jouw ogen, niet eerlijk doordat bepaalde mensen (jongeren, mensen van een bepaalde afdeling) voorgetrokken worden of doordat je manager geen idee heeft van jouw prestaties.  Misschien kun je met het team als geheel laten zien dat je wel geschikt bent of naar de manager van je manager stappen, maar tenzij je positie echt heel sterk is, levert dit vaak alleen maar hardere oordelen op. Als je het gevecht aan wilt gaan, check eerst hoe reëel je kansen zijn. Stel ook een tijdslimiet in. Het is zonde van je leven als 5 jaar lang gefrustreerd zonder resultaat aan het vechten bent en/of in onzekerheid wacht tot het tij zal keren. Als je eenmaal een slechte naam hebt, is het ook gewoon lastig weer positief beoordeeld te worden, zelfs als er een nieuwe manager komt. Als er eenmaal negatieve zaken in je dossier staan, zal je nieuwe manager vaak maar lastig onbevooroordeeld naar je kunnen kijken.
  
  
  
• 4) Zorg voor een Plan B. Ook als je denkt: ‘ik wil dit eerst afhandelen’, ga toch aan de slag met een zekere verkenning van je mogelijkheden elders. Elke onderhandeling verloopt gemakkelijker en minder emotioneel als je weet dat je weg kúnt gaan. Dat er een alternatief voor je is en jij niet koste wat het kost de relatie goed moet zien te houden. Het helpt je ook om te zien wat de wereld je wellicht nog meer te bieden heeft en zo met iets meer relativering naar je werkgever te kunnen kijken.
  
  
  
• 5) Bewaak jezelf. Je moet voldoende energie hebben om dit te kunnen handelen. Juist de tweeslachtigheid: blijven (en je 100% inzetten) of weggaan en je oriënteren, zorgt er vaak voor dat mensen te lang blijven. Check ook bij jezelf of het geen escapisme is, dat je je nu toch nog steeds voor 100% inzet en maar niet toekomt aan het verkennen van je kansen. Ga op 80% zitten, schrap alles wat niet nodig is, jou niet echt helpt. Zorg ondertussen voor een Plan B en voor voldoende rust. Temperatuur regelmatig hoe je eraan toe bent. Hoe staat het met je zelfvertrouwen en met je fysieke gesteldheid?
  
  
  
• 6) Zoek betrouwbare ondersteuning. Van vrienden, familie of collega’s, die je helpen scherp te krijgen hoe te handelen. Maar mogelijk ook van een coach. Maak wel goede afspraken. Een coach die aangesteld voor jouw ontwikkeling die zal rapporteren aan je werkgever, is mogelijk prima om iets (technisch) te leren en om te laten zien dat je bezig bent. Voor echte ontwikkeling en/of onderzoek gericht op hoe verder te handelen heb je nodig dat je ook kunt spreken over je twijfels en onzekerheden en niet alert hoeft te zijn wat er gerapporteerd zal worden.
  

Blessing in disguise

Wat je wilt voorkomen is dat je op basis van een verkeerde inschatting van de situatie je strategie bepaalt (aan de slag gaan met je ontwikkeling en wat dan precies of vechten of een stap naar buiten zetten). Van belang is dus dat je een goede inschatting maakt van je kansen. Maar ook van belang is natuurlijk om scherp te krijgen wat je zelf wilt. Misschien is deze kritiek achteraf gezien wel een blessing in disguise. Was je al langer toe aan een overstap, maar had je een zetje nodig. Maak er geen principekwestie van; behalve dat je zelden als winnaar uit de strijd komt, is het gewoon een gegeven dat je soms ergens niet meer past. Je kunt dat nog zo oneerlijk vinden, maar pas achteraf zie je vaak dat je elders veel beter tot je recht komt. Door aan de slag te gaan met een Plan B, kun je jezelf vaak ook een beetje verleiden, de angst om stappen te zetten verminderen. De kans is heel reëel dat je achteraf blij bent dat het zo gelopen is.