Draagvlak creëren: politiek op de werkvloer voor beginners

Ook als je geen Machiavelli wilt zijn

Je werkt hard, bent gewoon lekker bezig met dat project. Maar dan stuit je op tegenstand uit onverwachte hoek of blijkt je manager opeens niet tevreden met je aanpak. Of je ziet hoe iemand anders ervan doorgaat met jouw successen. Er zijn van die momenten waarop je erachter komt dat er meer speelde dan je zag. Veel mensen voelen zich niet comfortabel bij het idee dat zij behendig moeten opereren op het politieke speelveld in een organisatie. Het voelt niet integer en ongrijpbaar.

Lees ook: Ben je geneigd kritiek té serieus te nemen?

Hieronder: drie suggesties voor iedereen die nooit zoveel met politiek op de werkvloer had, maar wel zaken voor elkaar wil krijgen en onaangename verrassingen vóór wil zijn.

1. Weet wat voor jouzelf belangrijk is. Daarbij gaat het om: je eigen drijfveren kennen, maar ook je concrete wensen. Wat heb je nodig in je functie, maar ook voor jouzelf? Wat wil je op korte termijn graag bereiken? Als je dat scherp hebt, is het gemakkelijker je gesprek op die punten te laten komen en anderen in jouw verhaal mee te nemen. Jouw eigen behoeften helder hebben, helpt je ook om te voorkomen dat je heel hard aan het werken bent voor een organisatiedoel, maar ondertussen het moment mist om het gesprek aan te gaan over je eigen opleiding of promotie.

2. Verken je speelveld. Veel mensen en vooral parttimers vergeten vaak er de tijd voor te nemen (vrouwen dus ook vaker): het verkennen van je omgeving. Ze werken hard aan de inhoud, werken toe naar officiële overleggen om daar vervolgens te ontdekken dat de kaarten inmiddels weer anders liggen. Breng je omgeving in kaart als een soort journalist: kijk en luister om te ontdekken hoe mensen zich tot jou en je plannen verhouden.

Maak eens een stakeholdersanalyse. Zo heb je:
• Partners (degene die jou en jouw plannen ondersteunen).
• Geallieerden (die niet per se jou, maar wel dit plan ondersteunen).
• Bankzitters (waarvan je niet weet wat hun plannen zijn).
• Ongeleide projectielen (die zomaar opeens jouw plan kunnen afschieten zonder dat ze er zelf belang bij hebben).
• Andersdenkenden (die niet tegen jou zijn, maar wel tegen jouw plan).
• Tegenstanders, die zowel tegen jou als tegen je plannen zijn.
• Machtelozen (die wel geraakt worden door jouw plannen, maar daar vooralsnog niets tegen kunnen doen).

3. Bouw je netwerk met beleid op. Voor sommigen gaat het vanzelf: contacten leggen, een prettige band met mensen creëren. Ze zijn niet verlegen en goed in het blending in en standing out principe. Ze laten zien dat ze onderdeel zijn van het grotere geheel, maar laten ook hun eigen geluid horen. Leuk om mee te praten. Voor anderen zal dat meer werk zijn.
Maar ook degenen die soepel op anderen afstappen, hebben vaak een eenzijdig netwerk. Ze hebben goede contacten op de afdeling en mensen die ze direct nodig hebben, maar investeren minder in het contact met de top. Hun operationele netwerk is prima, maar hun strategische netwerk, het contact met mensen die je kunnen helpen zicht te krijgen op de toekomstplannen, is minder ontwikkeld. Daarnaast is het goed om een aantal echte vertrouwelingen om je heen te hebben, jouw ontwikkelnetwerk. Mensen die echte maatjes zijn, die je waarschuwen als je op het punt staat iets stoms te doen en met wie je kunt reflecteren op je handelen.

Er moreel op tegen zijn, is vaak ook: niet weten waar te beginnen
Door te zeggen dat ‘het politieke spel’ niets voor je is, hoef je ook niets. Maar feit is dat we in heel veel situaties die we beter kunnen overzien er wel degelijk rekening mee houden. In familieverhoudingen bijvoorbeeld hebben we daar veel minder moeite mee. Politiek handig kijken wil zeggen dat je oog hebt voor hoe anderen erin zitten, wat hun functionele en persoonlijke belangen zijn. Wie je nog nodig hebt om jouw plannen voor elkaar te krijgen. En tenslotte, niet onbelangrijk: dat je zicht hebt op wat jouw eigen belangen eigenlijk zijn.
Je hoeft geen echte Machiavelli te worden, geen verdeel en heers spel te spelen, je integriteit te verliezen. Uit angst voor het ongrijpbare houden we soms wel erg veel marge aan. Een beetje meer oog voor het speelveld helpt ons onaangename verrassingen te voorkomen.

Dit artikel is grotendeels gebaseerd op het leesbare boek van antropoloog/socioloog Math de Vaan: Machiavelli op de werkvloer.