Wie mag er doorgroeien naar die schaarse medior- of seniorpositie?
Binnen de overheid, maar ook bij veel andere werkgevers, is er vaak een maximum gesteld aan het aantal medior- en seniorfuncties. Een beperkt deel van de kandidaten kan doorgroeien. Dit om te voorkomen dat de organisatie te duur wordt. En omdat managers ook gewoon mensen zijn die het in het algemeen veel fijner vinden een positief gesprek te voeren, dwingt zo’n maximum hen te kiezen. De keuzes komen meestal niet erg transparant tot stand. Hoe voorkom je dat jij gedesillusioneerd achterblijft? Zonder de illusie te hebben dat je het helemaal onder controle kunt hebben, kun je je kansen wél vergroten. Met 10 ideeën uit de psychologie die je helpen dit spel succesvol te spelen.
1. Waak voor ingesleten bescheidenheid (en al helemaal voor bescheidenheid als excuus om geen spannende gesprekken aan te hoeven gaan).
We krijgen allemaal boodschappen mee van huis uit. Mogelijk was dat bij jou thuis dat goed gedrag beloond wordt, dat je gewoon hard je best moet doen en dat het vanzelf wel goed komt. Check bij jezelf wat die boodschap precies was en of je daar nu nog door beïnvloed wordt. Toets of de boodschap je misschien afremt. En of je er nog achter staat. Bescheidenheid en loyaliteit zijn mooie termen die we ons graag toe-eigenen, maar soms speelt angst een grotere rol en misbruiken we de mooiere labels om geen spannende gesprekken aan te hoeven gaan.
2. Laat je niet te snel afleiden door de boodschap dat de criteria helder zijn.
Dit is ook een spel. De opmerking dat alles helder is en vastligt, is waarschijnlijk ook een poging van jouw manager om de discussie een beetje kort te houden. Om jou snel naar een staat van acceptatie te brengen. Het is natuurlijk ook lastig voor een manager om goede mensen te behouden en gemotiveerd te houden, als je tegelijkertijd vaak ‘nee’ moet verkopen. Ga het gesprek aan over de criteria. Laat het je uitleggen. Ga op zoek naar uitzonderingen op de regels.
3. Pas op met gekwetstheid.
Onderzoek bij jezelf, of misschien weet je dat al wel, of je niet bovengemiddeld gevoelig bent en zaken snel op jezelf betrekt. Zie dat het een spel is, dat je manager ook maar beperkt zicht heeft en bovendien allerlei belangen een rol spelen. Ga dus niet te snel aan jezelf twijfelen.
Lees ook: Voor jezelf beginnen als je (iets van) AD(H)D hebt
4. Durf om aandacht te vragen.
Door met enige regelmaat een overleg(je) te plannen om zaken af te stemmen en over jouw ontwikkeling te speken, krijgen jullie meer gevoel bij elkaar. Natuurlijk zit daar ook een grens in, maar check of je bescheidenheid je niet in de weg zit om de zaken te bespreken die voor jou belangrijk zijn. Ook al is je manager enorm druk.
5. Durf ook lastig te zijn.
Door regelmatig aan te geven wat je wilt, door vriendelijk edoch grondig te onderzoeken hoe het nu zit met die criteria. Door soms boos te worden of je teleurstelling te uiten. Als je het idee hebt dat bepaalde groepen systematisch minder kans krijgen (vrouwen, medewerkers met een niet Nederlandse achtergrond), realiseer je dan dat je manager dat vaak zelf niet ziet, dat het sowieso lastig hard te maken is omdat je echte discriminatie pas ziet als je ver uitzoomt en de grote getallen ziet. Maar als je het idee hebt dat het een rol speelt, toets het eens bij anderen. Misschien heb je inderdaad een punt en kunnen jullie het eens samen aankaarten. De rol van klokkenluider word je zelden in dank afgenomen, maar soms is het de enige optie.
6. Spreek je uit.
Zorg in ieder geval dat iedereen weet wat jij wilt.
7. Zorg dat je zichtbaar bent.
We overschatten vaak wat anderen van ons zien en weten. Het mag slijmerig klinken, maar je manager cc-en bij een succes of compliment is ook gewoon informatief.
8. Zoek naar ambassadeurs.
Het fijnst is het natuurlijk als anderen een goed woordje voor je doen. Als mensen positief over je zijn, is het helemaal niet gek om ze te vragen dat ook te melden bij je manager.
9. Vergroot je eigen schaarste.
Het kan helpen als bekend is dat jij andere opties hebt, c.q. goed in de markt ligt. Daar iets over loslaten, zonder dat het lijkt op manipuleren, is natuurlijk wel een kunst. Als je manager te zwaar onder druk staat (van jouw lastige collega’s die ook willen doorgroeien) of jullie relatie is niet geweldig, kan het natuurlijk ook tegen je werken. Maar vaak wel minder snel dan we denken. Veel mensen zijn eerder te voorzichtig dan te brutaal.
10. Blijf niet te lang hopen.
Als je (meerdere keren) gepasseerd bent, komt het punt waarop je je moet afvragen of het nog verstandig is te blijven. Mogelijk gaat het ten koste van je geloofwaardigheid en/of je zelfvertrouwen en plezier in je werk. Kijk dan verder. Wellicht kun je voor een oriëntatie op volgende loopbaanstappen ook wat financiële steun voor een coachingstraject krijgen van je werkgever. Maar dan wel vrijblijvend, de druk van een datum waarop je de stap naar buiten zet, is nooit fijn.
Maak slim gebruik van kennis uit de psychologie
Als je het goed naar je zin hebt en je bent ambitieus, is er je waarschijnlijk veel aan gelegen om door te kunnen stromen naar een medior- of senior positie. Goed om je daarbij te realiseren dat het niet alleen jouw kwaliteiten zijn die bepalend zijn voor je kansen, maar ook allerlei psychologische processen. Je hebt meer kans als je het je manager gemakkelijk maakt om te zien wat je doet, als je ervoor zorgt dat jullie een goede, behoorlijk gelijkwaardige relatie hebben en als je manager weet dat jij er echt vanuit gaat dat je door zult groeien.
Maar ook jouw eigen psychologie kan soms goed aanknopingspunten bieden om je kansen te vergroten: herken je zo’n boodschap van huis uit over bijvoorbeeld bescheidenheid of over de noodzaak van het voorkomen van een risico op ontslag? Word je zelf wellicht in het hier en nu afgeremd door oude boodschappen waar je helemaal niet meer achter staat als je je er eens echt van bewust bent? Kijk ook vooral of je je eigen geremdheid niet verhult door mooie termen als loyaliteit en bescheidenheid. Als je jezelf doorhebt, kun je ook gericht lastiger zijn. En dat kan bij schaarste nét het verschil maken.